Tesis yönetiminde teknik hizmetlerin en önemli operasyonu bakımdır. Periyodik bakımlar sürdürülebilir tesis işletiminin olmazsa olmazıdır. Periyodik bakım malzemenin ömrünü uzatırken, beklenmedik bir çok arızayı da önlemiş oluruz. Bunun için programlı ve sistemli bir bakım planı oluşturulmalıdır. Aşağıda bir kaç kaynaktan derlemiş olduğum bilgileri okumanızı ve bakım ile ilgili farklı ve çapraz bilgileri teknik ekiplerinizle paylaşabilirsiniz.
Gözlem: Elektrik bir süre kullanım sonrası iletken ve yalıtkan malzemelerde meydana getirmiş olduğu etki belli bir noktadan sonra gözle görülür bir yıpranma ile sonuçlanır. Bu etki sonrası ortaya çıkan yıpranma arızanın çıkmasına çok az bir zaman kaldığının işaretidir. Malzemenin renk değişimi, esnekliğinin kaybolması çoğunlukla sistemde aşırı ısı olduğunun belirtisidir. Bir üst seviye olan yanık kokusu ise artık malzemenin ömrünü tamamladığının habercisidir. Bu tip tespitler iş güvenliği için mutlaka bakım ve onarım el aletleri ve cihazları ile yapılmalıdır.
Parça Değişimleri; İletim ve yalıtım özelliğini yitirmiş cihaz ve kablolar, emniyetini özelliğini kaybetmiş ve ekonomik ömrünü tamamlamış her parça mutlaka değiştirilmelidir. Sadece yangın sebebiyle sistemin güvenliği ve verimliliği değil aynı zamanda insan hayatı içinde çok ciddi bir risk teşkil eder.Her parça değişimi mutlaka uzman elektrikçi tarafından yapılmalıdır.
Termal Kameralar; Termal kamera, ısının gözle görünmesine yardım eden bir cihazdır. İçinden akım geçen her iletken, dirençleri sebebiyle ısınacaktır. Bu ısınmanın tespiti için günümüzde termal kameralar kullanılmaktadır. Termal kameralar ile elektrikten dolayı çıkabilecek riskli yangın noktalarını ve arıza noktalarını önceden tespit ederek gerekli teknik müdahaleler yapılır.
Bağlantı ve anahtarlama elemanlarının direnç ölçümü; Elektrik sistemlerinde direnç varsa ısı da vardır. Bir iletkenin ısınmasını azaltılması ancak direnci düşürmekle mümkündür. Ayrıca gerilim düşümleride direncin artmasına sebep olur. Gerilim düşümleri, sisteme bağlı enerji analizörleri ile tespit edilirken, periyodik bakımlarda ise sistemlerin kontrolü micro-ohm metreler ile yapılmaktadır. Micro-Ohm metreler, ölçülecek sisteme bir DC akım uygular ve gerilim düşümünü tam olarak tespit edip direnci hesaplar. Bu sayede içerisinden enerji geçen her sistemin farklılık gösteren direnç değerleri tespit edilir. Micro-Ohm metreler ile yapılan ölçümler sonucu, erken arıza tespiti sayesinde sistemlerin sürekliliği sağlanır.
Micro-Ohmmeter satın alırken dikkat edilecek parametreler;
a) 1µ. ölçümleme aralığı
b) 1µ. ile 2500. arası değer gösterebilme
c) 4 tel ölçümleme modu
d) Endüktif,non endüktif veya otomatik ölçümleme modu
e) Sıcaklık değerlerine göre kompanzasyon
f) Portatif kullanım
g) Toprak devamlılığı kontrolü,
h) Y-yüzey ve metalizasyon kontrolü,
ı) Kontakların kalitesi (şalterler, sigortalar, röleler vs),
i) Kablo dirençleri kontrolü,
j) Trafolar ve motorlarda ısınma kontrolü gibi testler yapılabilmelidir.
İzolasyon testi; İzolasyon direnci fazlar arası ve faz-nötr arasında yapılması mutlak suretle şart olan testlerin başında gelmektedir. İyi izolasyona sahip olan malzemelerin ve sistemlerin çok yüksek dirence sahip olması beklenir. Bu sistemlerin testi Mego Ohm metreler ile yapılır. Bu cihazlar ile trafolar, kabloların, motorların yalıtım dirençleri tespiti yapılır.Düşük yalıtım değerlerine sahip olan sistemler, yakın zamanda kısa devrenin meydana gelebileceğini ifade eder. Günümüz sistemlerinde her ne kadar kısa devreye karşı korunmak için sigortalar kullanılsa da enerjinin sürekliliği ve olası risklerini engellemek açısından izolasyon testi oldukça önemlidir.
Toprak Direnci Testi; Bu test periyodik olarak yapılması şart olan bir testtir. Özellikle meydana gelebilecek yıldırımlar ve sisteminizde meydana gelebilecek hatalarda fazla akımların mutlak suretle sistem içerisine doğru değil, toprağa gitmesi gereklidir.Topraklama sistemleri toprak içerisine yerleştirilmektedir ancak zamanla topraklama elektronları ve çubukların yerleştirildiği toprak özelliğini kaybedebilir ve topraklama direnci aratabilir. Topraklama direncinin yükselmesi sistem enerji kalitesini bozabileceği gibi zamanlar akımın başka noktalardan toprak bulmasına yol açabilir. Buda çok ciddi bir yangın tehlikesi oluşturmaktadır. Mevcut işletmelerde toprak direnci ve toprak kaçaklarının tespit edilmesi için klamplı tip toprak ölçü cihazı ile sistem çalışırken kontrol altında tutulabilir.
Trafo Dönüşüm oranları; Trafolardaki izolasyon hataları ve zamanla meydana gelebilecek bozulmalar kısa devrelere yol açacaktır. Bu trafolarda öncelikle aşırı ısınmalar meydana gelecek ve daha sonra örneğin akım trafolarında patlamaya varan etkiler görünecektir.Bu trafoları yük altında test edebilecek için trafoları yüklerden ayırıp giriş ve çıkışları oranlamaktır. Ancak daha etkili çözüm bu trafoların dönüşüm oranlarını test eden özel cihazlar kullanmaktır. Zira bu tip cihazlar hem dönüşüm oranlarını net bir şekilde tespit eder hem de trafonun magnetik karakterlerini tespit eder.
Devre Kesicilerin testleri; Şalterler ve otomatların testi elektrik yangınını önlemekte çok hayati bir önem taşır. Ayrıca elektrik yangınları dışında herhangi bir kısa devreye karşı sistemin diğer parçalarını koruyan bu sistemlerin kontrol mutlaka yapılmalıdır. Zamanla çok uzun süre kullanılan bu koruyucu ekipman , koruyucu özelliğini kaybedebileceği gibi zamanla daha uzun süre cevap verme süresine sahip olabilir. Uzun cevap verme süresine sahip olabilecek bir şalter veya sigorta işletmenizde yangına yol açabilecek önemli bir etkiye sahiptir. Bu tip sistemlerin testi içi için bu ekipmanlar sistemden ayrılmalı ve özel cihazlar ile trip akımları ve gecikme süresi test edilmesi gerekir. Problemli devre kesiciler mutlak suretle değiştirilmesi gerekir.
Enerji Kalitesi Portatif olarak Ölçümleme sistemleri; Enerji Kalitesi ölçümleme sitemleri sistemde var olan muhtemel problemlerin tespitinde önemli bir araçtır. Periyodik olarak bir işletme enerji kalitesini takip etmelidir. Meydana gelebilecek gerilim düşümleri,sistemdeki harmonikler, aşırı gerilimlerin takip edilmesi önemli bir konudur. Aşırı gerilimin yanı sıra sistemde meydana gelebilecek ani ve kısa süreli gerilim düşümleri cihazlarda ve sisteminizde bir izolasyon hatası veya aşırı ısınmanın göstergesi olabilir.
Enerji Otomasyonu; Enerji Otomasyon sistemleri sisteminize tam olarak hakim olabilmek için enerji verimliliği uygulamak gibi temel bir amacı olsa fabrikadaki diğer bir temel fonksiyon genel değerlerinin kaydedilerek bir geçmiş bilgisi oluşturmasıdır. Dolayısıyla her bir motorun veya fiderin normal şartlarda çekmiş oldukları akım ve güç değerleri düzenli olarak takip edilebilir ve zamanla alarm durumları oluşturulabilir. Zira izolasyonların bozulması ve iç dirençlerin artması zamanla geçilen güç değerlerinin artmasına yol açacaktır. Ayrıca fabrika içerisindeki gerilim düşümleri ve enerji kalitesi takibi de oldukça önemlidir. Enerji verimliği uygulamalarına yönelik yapılan yatırımların etkisi bu sistemler ile gözlenebileceği gibi, enerji problemlerine karşı tesisatınızın tepki süreleri ve parametreleri kayıt altına alınabilir. Bu sistemler ile aynı zamanda hangi şalterin kaç defa açma kapama yaptığı, rölelerin hata anındaki cevap süreleri takip edilebilir. Enerji Otomasyonunda kullanılacak enerji analizörlerinin tipi ve teknik özellikleri kuracağınız sistemin performansını belirleyen en önemli etkendir. Yapacağınız ölçümlerin sağlıklı değerler olması için en azından 0.5 hassasiyeti veya mümkün ise 0.2s hassasiyetli cihazlar ile ölçüm yapmanızı öneririz.
Sonuç;
Elektrik yangınlarından korunmak ve risk ortaya çıkmadan bunları tespit edip riski önemli ölçüde azaltmak mümkündür. Ancak ne yazık ki sıfır risk seviyesine ulaşabilmek için insan ve hata faktörünün riski de azaltılması şarttır.
Yorum Gönder
Teşekkürler.