Küresel Soğutma Ödülü (Klima Yarışması)

Ünlü İngiliz girişimci Richard Branson'nunda bulunduğu küresel iklim ile mücadele için kurulan bir fon aracılığı ile, daha düşük enerji ile daha verimli klima tasarımlarına toplam 3 milyon USD ödüllü yarışma düzenleniyor. Peki ödülü hak etmek için verimli klima tasarımının kriterleri nedir ve neden böyle bir ödül veriliyor?
İklimlendirme sistemlerine yani klima sistemlerine her geçen gün artan talep ile birlikte doğan küresel ısınmaya karşı mücadele için böyle bir yarışma düzenlenmesine karar verilmiş. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde ilk olarak, TV ve Buzdolabı sonrasında ise Klima edinildiği gözlenmiş. TV, buzdolabı ve klima arasında, açık ara ile en fazla elektrik tüketen ve küresel ısınmaya etki eden klima olduğu için ödülün klima üzerinde yapılacak geliştirmeler üzerine verileceği ilan edilmiş. Eğer yarışma kriterlerine uygun klima geliştirilirse, 2050 yılına kadar 100 gigaton emisyonu önlenebileceği, ayrıca 2100 yılına kadar ise 0,5 C kadar küresel ısınmayı azaltacak bir katkı doğacağı düşünülüyor.
Gelecekte küresel ısınmaya bağlı tehditlere gelecek olursak, dünya nüfusunda ki artış ile birlikte yaklaşık 2030 yılından sonra artık yaşamı tehdit edecek yüksek küresel ısınmalar ile karşılaşmamız mümkün. Konutlarda ki soğutma talebi küresel olarak 3 kat büyüyecek özellikle büyümenin gelişmekte olan ülkelerde ise 2050 yılına kadar 5 kat daha fazla olacağı öngörülüyor. Gelecekte ise 4,5 milyar dijital aletler kullanıma bağlı ürün kullanılacak. Günümüzde klimalardan teorik olarak %14 verim alınmış olsa da esasında pratikte halen %8 verim alınabiliyor. Bu bağlamda klimalarda verimlilik için halen bir çok fırsat olduğu düşünülmekte.
Yarışma ile hedeflere gelecek olursak, öncelikli olarak 5 kat daha fazla soğutma ihtiyacını düşürmeyi, soğutma endüstrisinin yeni klima üretim ve pazarlama zincirine katılmasını, soğutma sistemlerinde yıkıcı inovasyon ile yenilik ve dönüşüm hedefleniyor. Üstelik buna katkı sağlayacak yarışmanın birincilerine ise toplamda 3 milyon dolar ödül ile. Yarışmada en fazla 10 prototip ödül alacak ve prototip (yarışmacı ekip) başına en az 200.000 USD ödül dağıtılacak.

Hadi şimdi yarışmanın kriterleri nelermiş, bakalım...

• Üretilen prototipin enerji performans metrikleri R410 gaz ile çalışan EER 3,5 olan klima, Hindistan, Yeni Delhi ikliminde karşılaştırılacak.
• KW başına 5 kat daha az iklim etkisi olmalı, bu da %80 daha az iklim etkisi anlamına geliyor. Yani mevcut klimalarda KW başına soğıtma EER 3,5 ise, prototipi yapılacak klimanın EER 5 olması gerekiyor.
• Piyasada mevcut klimaların 2 katından daha fazla maliyete sahip olmayacak. Esasında üretilen prototiplerin satın alınabilir bir geliştirme çerçevesine sahip olmalı. Böylece ürün ticarileştirilmeye uygun olmalı, tüketicilerin satın alma ihtiyacına cevap verecek fiyata sahip olmalı.
• Tam yükte güç tüketimi 700 W'ı geçmemeli. Klimada verimlilik arttığı zaman güç çekimi düşmekte. Dolayısı ile 700 W esasında çok iddialı değil. Ayrıca yarışmada enerji depolama, radyoaktif soğutma gibi alternatif teknolojiler kullanılabilir. 
• Eğer üretilecek olan klima prototipi su tüketecek ise günde 14 litreyi geçmemelidir. Bu da esasında klimanın sadece hava soğutmalı değil su soğutmalı olarak da tasarlayabileceğiniz anlamına geliyor.
• Prototip klima, her hangi bir fosil yakıt ile yani benzin, mazot vb. ile çalışacak teknolojiye sahip olmamalı.
• Soğutucu akışkan, Montreal Protokolüne uygun, ISO 817:2014 standartlarından daha az toksitte sahip olmalı. Ayrıca soğutucu akışkanın, IEC 60335-2-40 (2018) veya ISO 5149: 2014 test düzenlemelerini karşılayabilecek yapıda olmalıdır.
• Prototip klima ölçeklenebilir bir pazara hitap etmeli. Yani prototip klimanın kullanımı için özel bir yapıya ihtiyaç duyulmamalı, mevcut yapılarda uygulanabilir olmalı.
• Prototip klima üretilirken, aşırı karbon bazlı malzeme ve nadir topraktan yapılmış malzemeler tercih edilmemeli. Kullanılacak malzemelerin yaşam döngüsü ve etki değerlendirmesine bağlı olarak yarışma komitesi bu ürünlerin kullanımında isterse esneyebilir. 
• Prototip klimanın (+)(-)0,5 C dahil olmak üzere ortalama 27 C'de ve %60 nem ortamında ve kapalı alan koşullarında testleri yapılacaktır. 

Ülkemizde özellikle, soğutma endüstrisinde bulunan girişimcilerin, ısıtma soğutma teknolojileri, mekana mühendisliği, mekatronik mühendisliğine sahip ünivdersitelerin mutlaka klima yarışmasına katılmasını öneriyorum. Yarışmada beklenti ve hedeflerin imkansız olmadığını düşünüyorum. Bu yarışmadan en büyük kazanım ödülden ziyade, inovasyon ile geliştirilecek soğutma teknolojisinin küresel ısınma ile mücadeleye ve ülke ekonomisine çok daha büyük katkılar sağlayacaktır.
Yarışma için globalcoolingprize.org/ resmi sitesinden daha detaylı bilgi alabilir ve kaydınızı yapabilirsiniz.